Prometimos xa desde o comezo deste club/blog que navegaríamos vento en popa a toda vela na busca de... Antón Chéjov (1860-1904).Voilà! Aquí o temos, metido no peto de Anderson, debaixo do seu sombreiro, somerxido no seu tinteiro de tinta non visible. Chéjov, o único, o máis grande, o que falando cun fío de voz coloca todolos mobles da casa do conto patas arriba mentres os demais deambulamos entre eles como se non pasara... nada.
Como un segredo, o aire chejoviano pásao Sherwood Anderson a Hemingway, e aí o temos tamén en Fitzgerald, Salinger, Cheever, Carver, Wolff, o propio Richard Ford, Alice Munro... (Por non falar, xa fóra de Norteamérica, de Joyce, Mansfield, Quiroga e tantos outros...). Din os teólogos que no século XX -podes engadir o XXI, se queres- hai dous tipos de contos: os de cor kafkiana, e aí teríamos a delincuentes como Borges ou Cortázar, e a de cor chejoviana, e aí atoparíamos á maioría de mestres contistas norteamericanos dos últimos tempos.
O escritor de contos John Cheever (EE UU, 1912-82), coñecido como "o Chéjov dos suburbios", dicía que nos contos chejovianos, aparentemente, nada sucede: non busques neles asasinatos, espías roubando armas secretas ou heroicidades hollywoodienses... Pero é que Cheever, nun alarde de sensibilidade pedagóxica que lle honra, fainos ver que a pregunta máxica non é a do lector inxenuo, non pode ser "¿pasa algo (roubo, asasinato, vinganza con efectos especiais, naves espaciais en batallas galácticas)?", senón "¿é interesante?"
Contan os libros de historia do pensamento occidental que cando Descartes dixo aquilo de "cogito, ergo sum", voilà, naceu a filosofía moderna como por arte de maxia... Cando Chéjov comezou a publicar eses contos nos que non pasando nada pasa real e sutilmente... to-do, voilà, ríase vostede da filosofía moderna nos bigotes mesmos de monsieur Renato.
Por fin chegamos a Chéjov. ¿Chegar a Chéjov? Non sei se algo así é posible cun autor coma él. Porque hai algo nos seus contos que non deixa de abrirse nunca, que non remata de aparecer. Por iso creo que o que adoitamos chamar sentido e intentamos reter coas dúas mans vólvese incertidume nas súas historias. Historias do cotián, velaí a gracia: amosar a radical e insuperable fenda que divide a existencia en dous anacos. Dun lado, a normalidade aparente, a cara socialmente aceptada, o convencional. Doutro as tormentas, os segredos, as contradiccións. E sucede, ó meu parecer, que é precisamente neste último ámbito onde se xoga o fundamental da vida. Alomenos, o máis interesante. Así pois, a pregunta pedagóxica de Cheever é máis que pertinente. Pero na miña modesta opinión, aínda fai falta outra de maior alcance para facer xustiza á incrible lucidez de Chéjov: a pregunta polo significado. A vida humana sería o resultado da torpe e inesgotable tarefa de evitar que a tormenta e o caos invadan o ámbito da normalidade, cando precisamente é o inseguro e extremo desa tormenta onde se cifra o significado da existencia, e posiblemente, toda oportunidade de acadar algo así como a felicidade.
ResponderEliminarClaro que podo estar totalmente equivocada. Ou delirar. Xa me diredes...
Corrina.